Fundacja Katarzyny Kozyry wraz z interdyscyplinarnym kolektywem Architektoniczki realizuje obecnie program mobilności dofinansowany przez Unię Europejską. Celem projektu jest między innymi nawiązanie ponadnarodowej współpracy z organizacjami, zajmującymi się tematyką płci w planowaniu przestrzennym miasta. Program koncentruje się ukazaniu wpływu kobiet na urbanistyczne zagospodarowanie miejsc, a w konsekwencji także na kreowanie relacji społecznych.
Architektoniczki badają nie tylko historie architektek, lecz także ich często marginalizowany wkład w funkcjonowanie człowieka w przestrzeni. Przyświeca im przy tym zarówno chęć edukacji, jak i wymiany wiedzy oraz doświadczeń zawodowych w duchu siostrzeństwa.
Barcelona
Pierwszym punktem w ramach realizowanego projektu była wizyta w stolicy Katalonii. Podczas pobytu Architektoniczki uczestniczyły w wykładach i warsztatach zorganizowanych przez Colectivo Punt 6, specjalizujący się w feministycznej urbanistyce. Dotyczyły one głównie mobilności kobiet w transporcie publicznym oraz utrudnionym dostępie do toalet publicznych. Zajęcia w terenie skupiały się z kolei na analizie miasta z perspektywy inkluzywności,
Zainspirowane współpracą z kolektywem, Architektoniczki stworzyły roll-up „ONA”, obrazujący psychiczne i fizyczne samopoczucie kobiet spacerujących nocą po mieście. Odegrał on ważną rolę podczas Kongresu Kobiet w Polsce; uczestniczki wydarzenia umieszczały na projekcie naklejki ze swoimi emocjami na częściach ciała, w których kumulują się deklarowane uczucia.
Podczas wizyty w Barcelonie architektki odwiedziły pracownię Equal Saree, gdzie dyskutowały o równości w przestrzeniach edukacyjnych. Cały pobyt koncentrował się na wpływie przestrzeni na dobrostan ludzi, relacje z otoczeniem oraz zdrowie społeczności.
Berlin
Sierpniowa wizyta upłynęła nie tylko pod znakiem feministycznej urbanistyki, lecz także architektury wspólnej, a może nawet należałoby powiedzieć – wspólnotowej.
Architektki spotkały się z kolektywem feministycznym fem arc, którego działalność dyktuje perspektywa intersekcjonalna. Przeprowadzane warsztaty dotyczyły tematu plotki jako zjawiska tworzącego wspólnotę w mieście. Niemiecko kolektyw stara się odczarować negatywne konotacje plotki poprzez podkreślanie jej historycznej roli w budowaniu społeczności.
Architektoniczki uczestniczyły także w warsztatach dotyczących wyodrębniania przestrzeni w mieście i pracy nad obszarami tematycznymi, takimi jak nazwy ulic, reprezentacja, władza mobilność i bezpieczeństwo osobiste. Wykorzystały do tego Fem*map, feministyczną mapę Berlina, analizującą całe miasto pod kątem płci. Następnie spotkały się z przedstawicielkami organizacji Coopdisco, które pracują nad projektowaniem miejsc jako dóbr wspólnych, to jest dostępnych i chronionych przed prywatyzacją.
Wizytę w stolicy Niemiec zwieńczyło odwiedzenie przestrzeni FLINTA, będącej największą wspólnie użytkowaną przestrzenią dla kobiet w mieście. Uczestniczki zdobyły cenne doświadczenia w zakresie architektonicznego celebrowania różnorodności, konieczne do przeniesienia na grunt polski.
Sztokholm
Podczas wizyty w Sztokholmie, Architektoniczki współpracowały z Living Cities and Communities, który poprzez swoją działalność przyczynia się do tworzenia innowacyjnych rozwiązań dla integracyjnych, odpornych i dynamicznych miast, miejsc oraz organizacji. Wzięły udział w wykładzie o mobilności kobiet, bezpieczeństwie w ośrodkach miejskich i dostępie do toalet, a także zwiedzały miasto z perspektywy feministycznej urbanistyki.
Architektki spotkały się także z kolektywem Sveafastigheter, skupiającą się na tworzeniu przestrzeni dla dziewcząt w odpowiedzi na obserwowane wykluczenie w mieście. Szkolenia służyło nauce, jak uwzględniać potrzeby nastolatek w projektowaniu publicznych przestrzeni.
Wyjazd zakończył się spacerem po dzielnicy, w której mieszka głownie społeczność imigrancka. Przestrzeń ta została przekształcona w prospołeczny, inkluzywny sposób, dzięki czemu miejsce stało się przyjazne dla wszystkich jej użytkowników. Sztokholm okazał się więc miastem nie tylko nastawionym na dostępność, lecz także celebrującym i akceptującym różnorodność.
Cergy (Paryż)
Fundacja Katarzyny Kozyry odbyła tygodniowy job-shadowing (obserwację pracy) stowarzyszenia Les Ateliers w Cergy pod Paryżem, która od 40 lat zajmuje się analizą urbanistyczną i edukacją w kierunku stworzenia inkluzywnych, zielonych i otwartych miast.
Les Ateliers – International workshops of planning and urban design – jak samo mówi „ma na celu rozwijanie zbiorowego tworzenia pomysłów, które stawiają czoła wyzwaniom i procesom codziennego planowania i projektowania miast poprzez promowanie procesu zbiorowej i multidyscyplinarnej pracy, która tworzy innowacyjne i ilustracyjne propozycje związane z projektowaniem urbanistycznym i rozwojem przestrzennym”.
Możliwość obserwacji pracy organizacji była tym bardziej kluczowa, ponieważ oferuje warsztaty na zasadzie mobilności. Było to unikatowe podejście pod względem edukacji, z której Fundacja Katarzyny Kozyry sama obecnie korzysta dzięki wsparciu z Unii Europejskiej. Podczas pobytu dowiedzieliśmy się, jak zarządzane są mobilności, jak wybierani są kandydaci, w jaki sposób dostosowywana jest metodologia do danego kraju oraz jak organizacja dąży do zrealizowania założeń programowych.
Les Ateliers edukuje w sposób przyszłościowy, bardzo silnie oparty na kolektywności i interdyscyplinarności. Stowarzyszenie co roku organizuje multidyscyplinarne warsztaty otwarte dla socjologów, urbanistów, architektów, artystów i ludzi zainteresowanych działaniami w przeobrażaniu miast. Les Ateliers nawiązuje zawczasu relacje z zarządcami miast na całym świecie w celu przeprowadzenia warsztatów nakierowanych na zbadanie i spróbowanie przedstawienia możliwości rozwiązania lokalnego problemu, z jakim mierzy się miasto. Zazwyczaj są to działania także na przecięciu wielu obszarów – np. Prowadzenie ogródków miejskich, zarządzanie green waste, przeobrażanie energii. Dodatkowo stowarzyszenie stara się działać lokalnie w swoim otoczeniu, organizując warsztaty w Paryżu i okolicach. Jako organizacja o ponad 40-letniej historii zrzeszająca koło 200 członków i członkiń, wielu z nich jest zaangażowanych współtworzenie metodologii, oferując swoją ekspertyzę, czy udział, jako nauczyciele/wykładowcy/prowadzący w ramach niektórych z warsztatów.
Kolejny wyjazd w ramach projektu mobilności odbył się w Wiedniu, gdzie Fundacja Katarzyny Kozyry została ciepło ugoszczona przez kobiety, które na co dzień zajmują się tematyką feministycznego planowania miast i współtworzą stowarzyszenie SOAKED, odpowiedzialne za niesamowite inicjatywy w tym obszarze – Elke Krasny, która pasjonuje się nie tylko architekturą i planowaniem przestrzennym, ale jest także kuratorką, autorką i badaczką teorii kulturowych i urbanistycznych i towarzysząca jej Claudia Lomoschitz, artystka wizualna i performerka, która w swoich pracach bada między innymi wpływ architektury na reprodukcyjność kobiet.
Wizyta w Wiedniu była pełna nowych odkryć, warsztatów oraz kontynuowania praktyki nocnego spacerowania po ulicach miast w celu obserwacji architektonicznych “ciemnych punktów”, które wzbudzają poczucie zagrożenia. Poza tym ten czas upłynął pod znakiem studiowania przestrzennego dwóch sąsiedztw – Sonnwendviertel oraz Seestadt Aspern, oba miejsca są przykładami zutylizowania architektury i designu we współczesny, ciekawy oraz przemyślany pod względem społecznym sposób. Od wspólnotowych przestrzeni takich jak biblioteka na dachu, otwarta kuchnia, sauna czy pokój relaksu po implementacje perspektywy gender w architekturę. Analiza tych dzielnic była niesamowitym punktem wyjazdu, z którego fundacja wyruszyła w stronę sztuki – jednym z tych elementów była fantastyczna praca Claudii w Kunsthalle Wien. Odwiedzono także Az W Architekturzentrum Wien i MAK – Muzeum Sztuki Stosowanej, gdzie można było pogłębiać architektoniczne inspiracje, w końcu fundacja zobaczyła również kolekcje sztuki Verbund AG w Muzeum Współczesnym Albertina, pełnym prac autorstwa kobiet oraz artystów queerowych.
Wyjazd ten dostarczył Fundacji nowych perspektyw i motywacji do dalszych badań nad urbanistycznym planowaniem z uwzględnieniem perspektywy płci.
MATERIAŁY EDUKACYJNE
W dniach 6 i 7 lutego odbyła się konferencja, jako dodatek do projektu mobilności, wspieranego przez Unię Europejską. Poza naszymi wyjazdami do różnych miast europejskich udało nam się gościć w Warszawskim Pawilonie Architektonicznym ZODIAK dwie ekspertki – Dr Sarę Ortiz Escalante oraz Dr Bahar Sakizlioglu. Poniżej można obejrzeć nagrania z tych ciekawych wykładów. Zachęcamy do zapoznania się z materiałami!
Pierwszego wykładu udzieliła Dr Escalante, opowiedziała o tym, jak współtworzy w Barcelonie kolektyw Col-lectiu Punt 6 i na czym polega ich praca, a także szerzej poruszyła temat nierówności, które są zauważalne w architekturze i planowaniu miejskim, używając przy tym statystyk. Widzowie mają możliwość zapoznać się ze świadectwami mieszkańców Katalonii, którzy uważają, że miasto nie sprzyja poczuciu bezpieczeństwa oraz nie jest dopasowane do potrzeb tych najbardziej narażonych. Dr Sara opowiada o tym rozległym temacie w ciekawy i treściwy sposób, poparty źródłami, dlatego zachęcamy do zapoznania się z nagraniem.
Kolejną specjalistką, którą mieliśmy przyjemność gościć, była Dr Bahar Sakizlioglu, socjolożka miejska z Turcji, która zabrała publiczność podczas prezentacji na małą podróż ulicami Stambułu. Podczas wykładu można obserwować naturę zmieniającego się na przestrzeni lat miasat związanych ze zjawiskiem gentryfikacji, Dr Sakizlioglu analizuje wpływ tego zjawiska na grupy najmniej uprzywilejowane, tym samym dostrzegając zalety oraz negatywne cechy tego fenomenu. Dodatkowo można było dowiedzieć się więcej na temat wpływu architektury miejskiej oraz domowej na rolę kobiet w społeczeństwie, a także jakie czynniki wpływają na decyzyjność kobiet o macierzyństwie.
Dodatkowo, przygotowaliśmy ZINA, do pobrania poniżej. Publikacja jest podsumowaniem naszych odkryć podczas projektu.
__________________________________________________________________________________________________
Sfinansowane ze środków UE. Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autora lub autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej lub Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Edukacji i Kultury (EACEA). Unia Europejska ani EACEA nie ponoszą za nie odpowiedzialności.